การศึกษาที่ดีไม่ใช่ใบปริญญา แต่คือการเรียนรู้ตลอดชีวิต (Lifelong learning)

การเรียนรู้ตลอดชีวิต คือการกำกับตนเองให้เติบโตไปพร้อมโลก

            ในฐานะที่ผมเดินทางมาในเส้นทางการศึกษาจนถึงระดับปริญญาเอก ผมขอสารภาพอย่างตรงไปตรงมาว่า ความรู้ที่ได้รับจากระบบการศึกษาอย่างเป็นทางการนั้น มิได้ทำให้ผมรู้สึกตื่นตะลึงหรืออิ่มเอมอย่างที่หลายคนคาดหวัง ไม่ใช่เพราะหลักสูตรขาดคุณภาพ หรือเนื้อหามีความตื้นเขิน 

            หากแต่เป็นเพราะธรรมชาติของการเรียนในระบบ ซึ่งถูกจำกัดด้วยกรอบเวลา ตารางเรียน และรูปแบบการถ่ายทอดความรู้ ทำให้ปริมาณและความลึกของข้อมูลที่ผู้เรียนได้รับในแต่ละวันมีขอบเขตจำกัด 

            ซึ่งแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญจากการที่มนุษย์คนหนึ่งเลือกที่จะเรียนรู้ด้วยตนเองอย่างต่อเนื่องในทุก ๆ วัน การเรียนรู้เช่นนั้นไม่ถูกจำกัดด้วยภาคการศึกษา หน่วยกิต หรือผลการประเมิน แต่ขับเคลื่อนด้วยความสงสัย ความใคร่รู้ และประสบการณ์ชีวิตจริง ซึ่งหล่อหลอมความเข้าใจที่ลึก ซับซ้อน และมีความหมายต่อผู้เรียนมากกว่าในระยะยาว

            ด้วยเหตุนี้ผมจึงอยากแชร์บทความนี้ "การศึกษาที่ดีไม่ใช่ใบปริญญา แต่คือการเรียนรู้ตลอดชีวิต" ใบปริญญาบอกว่าเราเคยผ่าน กระบวนการเรียนรู้ตามกรอบหนึ่งมาแล้ว แต่ชีวิตจริงไม่หยุดเปลี่ยนแปลง และไม่มีหลักสูตรใดออกแบบไว้ล่วงหน้าได้ครบ 

การเรียนรู้ไม่ถูกจำกัดด้วยภาคการศึกษา หน่วยกิต หรือผลการประเมิน แต่ขับเคลื่อนด้วยความใคร่รู้

            Lifelong learning ไม่ได้หมายถึง ต้องเรียนตลอดเวลา ต้องเก่งขึ้นเรื่อย ๆ หรือต้องมีคอร์สใหม่เสมอ แต่หมายถึงความสามารถในการ ยอมรับว่า “ฉันยังไม่รู้” ปรับวิธีคิดเมื่อข้อมูลเปลี่ยน เรียนจากความผิดพลาด โดยไม่ทำร้ายตัวเอง หรืออาจกล่าวได้กว่า การเรียนรู้ตลอดชีวิต คือการกำกับตนเองให้เติบโตไปพร้อมโลก 

คนที่เรียนรู้ตลอดชีวิต จะไม่ยึดตัวตนกับตำแหน่งหรือป้ายชื่อ

            คนที่เรียนรู้ตลอดชีวิต มักไม่ยึดตัวตนไว้กับตำแหน่ง ดีกรี หรือป้ายชื่อใด ๆ เพราะเมื่อการเรียนรู้กลายเป็นกระบวนการของชีวิต ตัวตนจะไม่ถูกผูกติดกับบทบาทหรือภาพลักษณ์ของความสำเร็จอีกต่อไป คนเช่นนี้จึงฟังผู้อื่นได้อย่างแท้จริง 

            เขาจะยอมเปลี่ยนความคิดได้เมื่อพบข้อมูลใหม่ และยอมรับความไม่สมบูรณ์ของตนเองโดยไม่รู้สึกว่าคุณค่าภายในถูกคุกคาม ซึ่งทั้งหมดนี้คือคุณลักษณะสำคัญของมนุษย์ที่มีสุขภาพจิตดีในระยะยาว

            ในโลกที่เราเห็นชัดเจนมากขึ้นทุกวันว่ากำลังเปลี่ยนแปลง ไม่ว่าจะเป็นโลกที่อาชีพเปลี่ยนเร็ว ความรู้ล้าสมัยเร็ว และความแน่นอนลดลงอย่างต่อเนื่อง คนที่อยู่รอดและเติบโตได้ไม่ใช่คนที่เรียนสูงที่สุด หากแต่คือคนที่เรียนรู้ได้เร็ว ยืดหยุ่นพอจะปรับตัว และไม่กลัวการเริ่มต้นใหม่ แม้ต้องปล่อยบางสิ่งที่เคยยึดถือไว้ก็ตาม

            ดังนั้น การศึกษาที่ดีจึงไม่ใช่การได้มาซึ่งใบปริญญา หรือบุคคลที่พยายามเอาใบปริญญามาสร้างแบรนด์ให้กับตนเอง หากคือความสามารถในการเรียนรู้ใหม่อย่างต่อเนื่อง โดยไม่ต้องทำลายคุณค่าของตนเองระหว่างทาง 

และไม่ต้องสูญเสียความเป็นมนุษย์ไปเพื่อแลกกับภาพลักษณ์ของความสำเร็จ