ก่อนที่ใจของเราจะสร้างโลก โลกเองได้สร้างใจของพวกเราขึ้นมาก่อน
ข้อความด้านบนนี้เป็นประโยคที่ผมพบนี้ในหนังสือ The myth of normal: Trauma, illness, and healing in a toxic culture ที่เขียนโดย เกเบอร์ เมต (Gabor Maté) และ แดเนียล เมต (Daniel Maté) และเป็นครั้งแรกที่ผมได้รู้จักคำว่าวัฒนธรรมที่เป็นพิษ เป็นข้อความที่ตอบโจทย์ทางด้านจิตวิทยาสังคมที่ส่งผลต่อพฤติกรรมของมนุษย์อย่างมาก และเป็นข้อความที่สอดคล้องกับชีวิตความเป็นอยู่ในปัจจุบัน
ขอผมอธิบายเพิ่มเติมหน่อยนะครับ โลกสร้างใจ หมายถึง สภาพแวดล้อมที่ส่งผลต่อพฤติกรรมของมนุษย์ และไม่เพียงส่งผลให้เกิดพฤติกรรมต่าง ๆ ทั้งเชิงบวก เชิงลบแล้ว แต่ยังสร้างบาดแผลทางจิตใจให้กับพวกเราด้วย
บาดแผลทางใจที่เกิดขึ้นจากความเจ็บปวด ความชอกช้ำ และความหวาดกลัว ได้หล่อหลอมมุมมองต่อโลกให้บิดเบี้ยว ดั่งแว่นตาที่ผิดรูปซึ่งกำหนดกรอบการมองเห็นสิ่งต่าง ๆ บาดแผลเหล่านี้ไม่เพียงส่งผลต่อความคิดและอารมณ์ แต่ยังขัดขวางความสามารถในการเติบโต ทำให้เราติดอยู่กับอดีต และขโมยความสมบูรณ์ของปัจจุบันไปจากเรา
บาดแผลที่ถูกโลกสร้าง หากไม่ได้รับการเยียวยา มันจะกัดเซาะความรู้สึกว่าตนเองมีคุณค่า ทำลายความสัมพันธ์ และบ่อนทำลายความรู้สึกยินดีในชีวิต ไม่เพียงแค่บาดแผลที่เกิดขึ้นจากวัฒนธรรมที่โลกสร้าง แต่ยังรวมไปถึงบาดแผลทางใจในอดีตด้วย
 |
| โลกในปัจจุบันสร้างวัฒนธรรมที่เป็นพิษ นำมาซึ่งบาดแผลทางจิตใจ |
ที่แย่ที่สุดก็คือ หากบาดแผลเกิดขึ้นตั้งแต่วัยเด็ก มันจะส่งผลกระทบต่อพัฒนาการของสมอง ทำให้การเติบโตทั้งทางกายและจิตใจหยุดชะงัก และในที่สุดก็กลายเป็นรากฐานของความเจ็บป่วยทั้งทางร่างกายและจิตใจตลอดช่วงชีวิต ดังนั้นสิ่งนี้เป็นรากฐานของปัญหาสุขภาพจิตหลายอย่างที่เราพบเห็นกันในปัจจุบัน
วัฒนธรรมที่หล่อหลอมความเจ็บปวด
มอร์ริส เบอร์แมน นักประวัติศาสตร์วัฒนธรรมชี้ให้เห็นว่า สิ่งแวดล้อมเชิงพาณิชย์ได้กลายเป็นกรอบกำหนดโลกทางจิตใจของเรา สังคมในปัจจุบันเน้นย้ำการแข่งขัน การบริโภคและความสำเร็จที่วัดได้จากทรัพย์สิน วัฒนธรรมเหล่านี้เป็นเหมือนกับห้องทดลองที่บ่มเพาะความเครียดเรื้อรัง ซึ่งกัดกร่อนสุขภาวะทางร่างกายและจิตใจอย่างต่อเนื่อง
ธอม ฮาร์ตแมนน์ นักเขียนและนักกิจกรรม กล่าวว่า วัฒนธรรมมีพลังที่จะส่งเสริมหรือทำลายสุขภาพได้ ปัจจุบัน วัฒนธรรมที่ครอบงำโลกไม่เพียงแต่สร้างความเหลื่อมล้ำ แต่ยังทำให้ผู้คนนับล้านต้องทนทุกข์จากความเครียด ความโดดเดี่ยวทางสังคม และสภาพแวดล้อมที่เสื่อมโทรม เรามีทรัพยากรเพียงพอที่จะจัดการกับความยากจน โรคภัย และความไม่เท่าเทียม แต่เรากลับติดอยู่ในกรอบวัฒนธรรมที่มุ่งเน้นผลประโยชน์ระยะสั้น และละเลยสุขภาวะระยะยาวของมนุษย์
เอริก ฟรอมม์ (Erich Fromm) นักจิตวิทยาสังคมในหนังสือ The Sane Society ได้กล่าวถึงสิ่งที่เขาเรียกว่า “ความปกติที่บิดเบี้ยว” ของสังคม วัฒนธรรมในปัจจุบันหล่อหลอมให้ผู้คนยอมรับความผิดปกติทางจิตใจ เช่น ความเครียดเรื้อรัง หรือการโดดเดี่ยวทางสังคมว่าเป็นเรื่องปกติ การที่คนจำนวนมากมีพฤติกรรมหรือความคิดที่ผิดพลาดเหมือนกันไม่ได้ทำให้สิ่งเหล่านั้นถูกต้อง ความผิดพลาดเหล่านี้ยังคงเป็นอุปสรรคสำคัญต่อการสร้างสังคมที่ดี
ในท้ายที่สุด โลกที่สร้างใจของเรานั้นไม่ได้เป็นกลาง หากแต่มันกำลังถูกหล่อหลอมโดยวัฒนธรรมที่เราอยู่ วัฒนธรรมอันเป็นพิษที่เต็มไปด้วยความเหลื่อมล้ำ ความขาดแคลน และการแยกตัวออกจากกัน ทำให้ผู้คนไม่สามารถเติบโตและใช้ชีวิตได้อย่างเต็มศักยภาพ การตระหนักถึงกรอบเหล่านี้คือก้าวแรกในการสร้างความเปลี่ยนแปลง เราต้องเริ่มตั้งคำถามกับวัฒนธรรมที่กำหนดตัวตนของเรา และสร้างวัฒนธรรมใหม่ที่ส่งเสริมความสุข สุขภาวะ และความสมดุลในทุกมิติของชีวิต
โลกที่ดีขึ้นไม่จำเป็นต้องอาศัยเทคโนโลยีล้ำสมัยหรืองบประมาณมหาศาล แต่ต้องเริ่มจากการสร้างวัฒนธรรมที่หล่อเลี้ยงใจของพวกเราให้เติบโตอย่างงดงาม ไม่สร้างบาดแผลทางจิตใจ ไม่สร้างความเครียดที่เรื้อรังและความโดดเดี่ยวอ้างว้าง
และเป็นวัฒนธรรมที่เราอยากส่งต่อให้กับคนรุ่นต่อไป
อ้างอิง
Maté, G., & Maté, D. (2022). The myth of normal: Trauma, illness, and healing in a toxic culture. Avery.
ความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น